ปัญหาสุขภาพจิต Mental illness เกิดจากอะไร? จะรับมือกับมันได้อย่างไรบ้าง?

เครียดเรื่องงาน เครียดเรื่องคน เครียดเรื่องที่บ้าน เครียดเรื่องแฟน เราทุกคนต่างมีเรื่องเครียดเรื่องใดเรื่องหนึ่งอยู่ในความคิดอยู่เสมอ รู้หรือไม่ว่า ความเครียดเป็นส่วนหนึ่งที่ทำให้เกิดปัญหาสุขภาพจิต หรือ Mental illness ได้ ยิ่งปล่อยไว้เป็นเวลานาน ๆ ยิ่งกลายเป็นความเครียดเรื้อรังและส่งผลต่อร่างกายของเราได้ ดังนั้น เราจึงควรมาทำความเข้าใจเกี่ยวกับ ปัญหาสุขภาพจิต Mental illness ให้มากขึ้น เพื่อป้องกันไม่ให้เกิดปัญหาสุขภาพจิตมากไปกว่าเดิม

สุขภาพจิต (Mental Health) คืออะไร?

สุขภาพจิต (Mental Health) คือภาวะของจิตใจเราที่ได้รับอิทธิพลมาจากสิ่งรอบตัว ตั้งแต่อาหารการกิน การอยู่อาศัย ไปจนถึงความสัมพันธ์ระหว่างผู้คน ครอบครัว เพื่อน คนรัก เพื่อนที่ทำงาน เป็นต้น

การมีสุขภาพจิตดี คือภาวะจิตใจของเรารู้สึกเป็นสุขทั้งทางกายและทางใจ มีความรู้สึกเชิงบวกต่อตัวเองและผู้อื่น มองโลกตามความเป็นจริง มีความเข้าใจและรู้เท่าทันต่ออารมณ์และความรู้สึกของตนเอง รวมไปถึงมีการตระหนักรู้ว่าอารมณ์เชิงลบเป็นเรื่องธรรมดาที่เกิดขึ้นได้สำหรับทุกคน และรู้ว่าควรรับมือกับอารมณ์เชิงลบอย่างไรให้เหมาะสมกับตนเอง

ในส่วนของการมีสุขภาพจิตที่ไม่ดี คือภาวะจิตใจของเรารู้สึกเป็นทุกข์ ไม่มีความสุข เศร้าหมอง สิ้นหวัง ซึ่งล้วนเป็นความรู้สึกเชิงลบ นอกจากนี้ ยังรวมถึงการที่มีความรู้ความเข้าใจต่ออารมณ์และความรู้สึกของตนเองต่ำ ไม่รู้ว่าควรรับมือกับอารมณ์เชิงลบที่เกิดขึ้นกับตัวเองอย่างไร ทั้งนี้ทั้งนั้นอาจเกิดจากการดูแลสุขภาพกายได้ไม่ดีพอ เช่น ไม่ดูแลตัวเอง นอนไม่พอ บวกกับการเพิกเฉยการดูแลสุขภาพใจ เช่น ไม่ยอมรับความรู้สึกหรืออารมณ์ที่เกิดขึ้น เก็บกดทางความรู้สึก และยังรวมไปถึงปัจจัยที่เกิดจากสิ่งแวดล้อมและผู้อื่น เช่น อยู่ในครอบครัวที่ทะเลาะกันบ่อย พ่อแม่กดดัน ดุด่า ทำร้ายร่างกาย ก็ส่งผลให้เกิดการมีสุขภาพจิตที่ไม่ดีได้เช่นกัน   

ปัญหาสุขภาพจิต Mental illness คืออะไร และเกิดจากอะไร?

ปัญหาสุขภาพจิต Mental illness เกิดจากการมีสุขภาพจิตที่ไม่ดี ภาวะจิตใจของเราไม่มีความสุข ซึ่งปัญหาที่เกิดขึ้นมีหลากหลายรูปแบบด้วยกัน เช่น ไม่ว่าจะเป็นอาการที่ไม่ร้ายแรงนัก อย่างภาวะเครียด ความรู้สึกวิตกกังวล ความรู้สึกหมดไฟ (Burnout) การคิดวนซ้ำ ๆ ไปจนถึงโรคทางจิตเวชต่าง ๆ เช่น โรคซึมเศร้า โรคไบโพลาร์ โรคจิตเภท เป็นต้น 

โดยปัญหาสุขภาพจิตนี้สามารถเกิดได้จากหลากหลายสาเหตุ เช่น ทำงานหนัก ไม่มีเวลาให้ตัวเอง นอนพักผ่อนไม่เพียงพอ คนรอบข้างกดดัน ไปจนถึงสภาวะเศรษฐกิจที่มีความผันผวนสูงก็สามารถส่งผลให้เกิดปัญหาสุขภาพจิตได้เช่นกัน จึงสามารถสรุปได้ง่าย ๆ ว่า ทุกสิ่งทุกอย่างรอบ ๆ ตัวเราสามารถส่งผลให้เกิดปัญหาสุขภาพจิตได้ ทั้งนี้ทั้งนั้น ขึ้นอยู่กับแต่ละบุคคลด้วยว่า แต่ละคนมีประเด็นอ่อนไหวกับเรื่องไหน เช่น บางคนเครียดเรื่องงานหนักได้ง่าย แต่บางคนก็มองว่าเรื่องงานหนักเป็นเรื่องที่ปกติ 

ปัญหาสุขภาพจิตเป็นปัญหาที่ส่งผลกระทบต่อตัวเราได้โดยตรง ถ้าเมื่อใดที่รู้สึกว่าสุขภาพใจของเรามีปัญหา การเข้าพบนักจิตวิทยาหรือจิตแพทย์ก็เป็นสิ่งที่ควรทำ เพราะถ้าหากเรายิ่งรู้ว่าเราเป็นอะไรเร็วเท่าไหร่ ยิ่งทำให้การรักษาง่ายขึ้น และทำให้เรามีอาการดีขึ้นได้เร็วกว่าการปล่อยทิ้งให้มีปัญหาสุขภาพใจไว้นาน ๆ

ควรทำอย่างไรเมื่อมีปัญหาสุขภาพจิต Mental illness เกิดขึ้น?

• ตั้งสติ หายใจเข้าลึก ๆ – เมื่อเรารู้สึกว่าสิ่งที่เกิดขึ้นกับตัวเองไม่ใช่เรื่องปกติ เรารู้สึกไม่ดีมาก ๆ สิ่งแรกที่ควรทำคือพยายามรวบรวมสติ โดยการหายใจเข้าลึก ๆ เพื่อให้เราได้อยู่กับตัวเองก่อน

• สำรวจเบื้องต้นว่าปัญหาที่เกิดขึ้นคืออะไร – เหมือนกับเป็นการสกรีนอาการเบื้องต้นว่าสิ่งที่เราเป็นคืออะไร เราเครียดหรือเปล่า เครียดเรื่องงานหรือเปล่า หรือเครียดเรื่องคน

• การขอความช่วยเหลือ – เมื่อมีปัญหาสุขภาพจิตเกิดขึ้น หลาย ๆ คนไม่กล้าที่จะขอความช่วยเหลือ เพราะมีมุมมองต่อปัญหาสุขภาพจิตว่าเป็นเรื่องที่น่าอาย หรืออาจมองว่าการขอความช่วยเหลือเป็นสิ่งที่แสดงถึงความอ่อนแอ แต่แท้จริงแล้ว ไม่ใช่เลย การขอความช่วยเหลือจากผู้อื่นเป็นเรื่องที่ปกติและไม่น่าอายแต่อย่างใด ไม่ว่าจะเป็นการขอความช่วยเหลือจากคนรอบข้างอย่างครอบครัว เพื่อน คนรัก หรือแม้กระทั่งบุคลากรทางการแพทย์ เพื่อให้พวกเขาได้ให้การช่วยเหลือได้อย่างทันท่วงที ก่อนที่จะสายเกินไป

• ดูแลตัวเองให้มากขึ้น – หากเราได้รับคำแนะนำทางการแพทย์แล้ว สิ่งที่ควรทำคือการหันมาดูแลตัวเองให้มากขึ้นทั้งทางกายและทางใจ พักผ่อนให้มากขึ้น นอนให้พอ รู้ลิมิตของตัวเอง รู้ว่าควรพักตอนไหน และต้องพักจริง ๆ เพื่อไม่ให้ปัญหาทางสุขภาพจิตเกิดขึ้นได้อีก

• เข้ารับการรักษาอย่างสม่ำเสมอ – ปัญหาสุขภาพจิตบางอย่างจะไม่หายไป แต่อาจกลับมาเกิดขึ้นเป็นบางครั้งบางคราว ดังนั้น หากปัญหาสุขภาพจิตเกิดขึ้นอีกครั้ง อาจจำเป็นต้องไปพบแพทย์เพื่อรับการรักษาต่อไป เพื่อให้ปัญหาสุขภาพจิตนี้มีโอกาสเกิดขึ้นซ้ำได้น้อยที่สุด

ปัญหาสุขภาพจิตเป็นเรื่องปกติที่สามารถเกิดขึ้นได้ในทุกคน เพราะแต่ละคนมีเรื่องที่ทำให้รู้สึกไม่ดีแตกต่างกันไป ดังนั้น เราทุกคนควรหันมาใส่ใจสิ่งที่ทำให้เรารู้สึกไม่ดี หาวิธีแก้ไข และเรียนรู้ที่จะเอาชนะหรืออยู่กับมันให้ได้ เพื่อให้ปัญหาสุขภาพจิตเกิดขึ้นได้น้อยที่สุด

หากสนใจที่จะเรียนรู้ในการดูแลสุขภาพจิตให้มากขึ้น ดูบริการ Personal Solutions จาก Peace Please Studio เพิ่มเติมได้ที่นี่