สมมติว่าคุณกำลังเดินช็อปปิ้งอยู่ในห้างใหญ่ใจกลางเมืองด้วยใจที่เบิกบาน แล้วอยู่ๆ ก็พบว่ากางเกงที่ใส่มาตั้งแต่เช้าไม่ได้รูดซิป! คุณรีบเดินไปห้องน้ำ หรือที่ลับตาคนเพื่อจัดการซิปเจ้าปัญหา แล้วคุณก็นึกขึ้นมาได้ว่า “เห้ยย เมื่อคนอื่นเขามองเราแปลกๆ เพราะอย่างนี้นี่เอง” ทั้งที่ความเป็นจริงแล้วอาจไม่มีใครเห็นเลยด้วยซ้ำ หากคุณเคยรู้สึกเหมือนว่าโลกจับตามองคุณอยู่ คิดว่าตัวเองเป็นจุดสนใจของสังคม คุณอาจกำลังเผชิญกับ “Spotlight Effect” อยู่ก็เป็นได้
Spotlight Effect คือ ปรากฏการณ์ที่เราคิดว่ามีสายตาของคนอื่นจ้องมอง หรือสนใจเรามากกว่าความเป็นจริง เหมือนมีสป็อตไลต์กำลังส่องสว่างมาที่เราอยู่ตลอดเวลา หลายคนคงคิดว่ามันก็เป็นเรื่องธรรมดา ไม่ได้สำคัญอะไร แต่สถานการณ์เช่นนี้สามารถส่งผลต่อความคิดเราได้ในหลายๆ ครั้ง และจะยิ่งทำให้เรามีความมั่นใจในตัวเองลดลง ลองมาดูกันว่าเพราะอะไรเราถึงประสบกับ Spotlight Effect มันมีจิตวิทยาอะไรอยู่เบื้องหลังกันแน่
เรามักตกอยู่ใน Spotlight effect เพราะเราเคยชินกับการมอง หรือคิดสิ่งต่างๆ ด้วยมุมมองของตัวเองมากเกินไป ทำให้เรามองตัวเองสำคัญกว่าความเป็นจริง รวมไปถึงประเมินมุมมองของคนอื่นเกินความเป็นจริงเช่นกัน และการที่เราไม่สามารถเข้าถึงมุมมองของคนอื่นได้อย่างแท้จริงจะทำให้เราคิดว่า “คนอื่นก็คงคิดแบบเรานั่นแหละ” นี่จึงเป็นสาเหตุว่าทำไมเราถึงชอบคิดว่าถ้าเราเห็นความผิดพลาดของตัวเอง คนอื่นก็ต้องเห็นด้วยเหมือนกัน
การที่เราแคร์สายตาคนรอบข้างมากเกินไป ผลเสียในระยะยาวคือ ทำให้เราไม่กล้าที่จะลงมือทำอะไร เพราะมัวแต่กังวลในสิ่งที่คนอื่นคิด แต่การเลิกแคร์สายตาคนอื่นในทันทีก็คงจะยากเกินไป ดังนั้นเราอาจเริ่มจากการค่อยๆ เรียกสติตัวเองถ้ารู้ตัวว่ากำลังประสบ Spotlight effect อยู่ให้ลองมองตัวเองในมุมมองอื่น หรือมุมมองที่เป็นกลาง เช่น ถ้ามีคนเห็นเราไม่รูดซิปจริงๆ เขาก็คงแค่มองผ่านไป แล้วเดี๋ยวก็ลืม นอกจากนี้การถามความเห็นจากคนรอบตัวเราก็สามารถช่วยให้เราเห็นมุมมองคนอื่นได้เช่นเดียวกัน
แน่นอนว่าเราไม่ได้มีความสามารถในการอ่านใจคนอื่น มันจึงไม่ใช่เรื่องแปลกที่เราจะมองโลกด้วยสายตาเราเอง แต่อย่าลืมว่าคนอื่นก็เป็นตัวเอกในชีวิตของพวกเขาเช่นกัน อย่าเอามุมมองของเราไปใส่ในสายตาของผู้อื่นจนมากเกินไป เพราะสุดท้ายคนที่ทำร้ายจิตใจเรามากที่สุดก็คือตัวเราเอง
