เมื่อพูดถึง “การควบคุม” บางคนอาจนึกไปถึงการควบคุมในทำนองที่เราไปควบคุมคนอื่น หรือมีคนอื่นมาควบคุมเราอีกทางหนึ่ง หรือที่ในภาษาอังกฤษเรียกกันว่า Manipulation และมีอีกหนึ่งคำที่หลาย ๆ คนพูดถึงกัน นั่นก็คือ Gaslighting
แต่วันนี้เราจะไม่ได้มาพูดถึงการควบคุมหรือบงการผู้อื่น แต่เราจะมาดูในมุมของการควบคุมตัวเอง (Self-Control) กันบ้าง
Self-Control คืออะไร?
Self-Control หมายถึง ความสามารถในการจัดการและควบคุมตนเองในการตอบสนองต่อสิ่งต่าง ๆ หรือการแสดงพฤติกรรมต่อสิ่งต่าง ๆ เช่น มีคนมายั่วโมโหเรา แต่เราไม่ตอบโต้พวกเขา หรือเวลาเราอยู่ในสถานการณ์ที่กดดัน เรายังสามารถจัดการอารมณ์ในใจเย็นและอยู่ในภาวะที่มีสติได้ เป็นต้น ความสามารถในการควบคุมตัวเองนี้ยังสามารถช่วยให้เราทำตามเป้าหมายที่ตั้งไว้ได้สำเร็จ รวมถึงช่วยทำให้เราได้รับผลลัพธ์ตามที่คิดไว้ได้อีกด้วย เช่น เรามีการตั้งใจทำงานตลอดปี เพื่อให้ได้โบนัสตามที่ตั้งเป้าหมายไว้ หรือเรามีการออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอเป็นประจำทุกวัน ซึ่งทำให้เราได้มีสุขภาพกายและสุขภาพจิตที่ดี รวมถึงไร้ปัญหา Mental Health อย่างที่หวังเอาไว้ เป็นต้น
ความสามารถในการควบคุมตัวเองนี้ เรียกได้อีกอย่างหนึ่งว่าเป็น “ความมีวินัยในตัวเอง” หรือ Discipline ที่ช่วยให้เราทำทุกอย่างอย่างมีแบบแผน และเป็นแผนที่ที่ช่วยให้เราเดินตามทางที่เราวาดเอาไว้ หากออกนอกลู่นอกทางเมื่อไหร่ ทั้งวินัยและการควบคุมตนเองของเราจะช่วยให้เรากลับมาเดินตามทางที่เราวางแผนเอาไว้แต่แรกได้ในทันที
Self-Control ไม่เพียงช่วยเราในการทำตามเป้าหมายใหญ่ ๆ ในชีวิต อย่างการประสบความสำเร็จทางด้านการงาน หรือการมีชีวิตหลังเกษียณที่มีความสุข หรือความสำเร็จก้อนใหญ่อื่น ๆ เท่านั้น แต่มันยังช่วยให้เราจัดการกับสิ่งเล็ก ๆ ที่เกิดขึ้นในชีวิตประจำวันของเราได้อีกด้วย เช่น การทำตามแผนที่ต้องทำวันนี้ (To-Do List) การมีปฏิสัมพันธ์ที่ดีกับคนรอบข้าง การตัดสินใจเรื่องต่าง ๆ การเลือกทำในส่ิงที่ควรทำ อาทิ เราต้องทำงานให้เสร็จทันเดดไลน์ แต่ซีรีส์ก็น่าดู การมี Self-Control จะช่วยเซฟเราจากการไปดูซีรีส์และหันมาทำงานให้เสร็จตามที่วางแผนไว้ หรือช่วงนี้เราวางแผนลดน้ำหนัก แต่ก็อยากทานหมูกระทะ Self-Control จะคอยมาย้ำเตือนเป้าหมายของเรา และช่วยให้เราหักห้ามใจได้ง่ายมากขึ้น ทั้งนี้ทั้งนั้น ก็เพื่อผลประโยชน์ของตัวเราในอนาคตนั่นเอง
ข้อดีและประโยชน์ของการมี Self-Control
- ช่วยให้เราจัดการชีวิตได้ง่ายขึ้น
- ทำให้เราสามารถทำตามเป้าหมายของเราได้
- ทำให้เรารู้จักขีดจำกัดทางร่างกายและสุขภาพจิต Mental Health ของตัวเอง
- ช่วยให้เราได้ประเมินความสามารถของตัวเอง
- ทำให้เราแสดงพฤติกรรมที่เหมาะสม
- ทำให้เราสามารถสร้างกิจวัตรประจำวันที่เหมาะสมกับเราได้
4 เคล็ดลับการฝึก Self-Control
Verywell Mind (2023) ได้แนะนำเคล็ดลับในการฝึกพัฒนา Self-Control เบื้องต้นจากนักจิตวิทยาไว้ ดังนี้
- วางแผนไว้ก่อน
ไม่ว่าจะเป็นแผนเล็ก ๆ อย่างเช่น การวางแผนสิ่งที่ต้องทำในแต่ละวัน หรือแผนใหญ่ ๆ อย่างเรื่องการย้ายงาน การย้ายที่อยู่ การแต่งงาน การลงหลักปักฐานสร้างครอบครัว หรือไม่ว่าจะเป็นเรื่องอะไรก็ตาม การวางแผนจะช่วยให้เราเห็นภาพชัดขึ้นว่าเป้าหมายที่สำคัญคืออะไร และเราต้องทำอะไรบ้างเพื่อให้ไปถึงเป้าหมายตรงนั้น พอเรารู้คร่าว ๆ แล้วว่าเรามีอะไรต้องทำบ้าง ก็เหมือนกับว่าเรามีแผนที่นำทางอยู่ในมือ คอยย้ำเตือนเราไม่ให้ออกนอกลู่นอกทางนั่นเอง
- ใช้ตัวช่วยจับเวลา
ในแต่ละวันเราต่างมีภารกิจมากมายที่ต้องทำให้เสร็จ แต่ก็มีบางช่วงของวันที่เราอยากหนีไปพักเพื่อผ่อนคลายความเครียดกันบ้าง เพราะถ้าจะให้ทำงานทั้งวันก็คงเครียดจนส่งผลเสียต่อสุขภาพกายและสุขภาพจิตแน่ ๆ การใช้ตัวช่วยจับเวลาอย่างเช่นนาฬิกาในโทรศัพท์ หรือการล็อกตารางเวลาให้เราได้พักลงไปใน To-Do List ของแต่ละวัน จะช่วยให้เราไม่ลืมว่าต้องพัก และช่วยให้เรามีความพยายามอยากจะทำภารกิจในแต่ละวันให้สำเร็จตาม To-Do List ให้ได้อีกด้วย
- เติมน้ำตาลให้ร่างกาย
Roy F. Baumeister นักจิตวิทยาสังคมแห่ง Florida State University ได้ทำการวิจัยเรื่องการควบคุมตนเอง ค้นพบว่า เมื่อใดก็ตามที่คนเราทานอาหารเข้าไป จะช่วยให้สามารถรักษาความสามารถในการควบคุมตนเองได้ ซึ่งเกิดจากการที่ร่างกายได้รับน้ำตาลหรือกลูโคสเข้าไป เพราะกลูโคสทำให้ร่างกายของเราได้รับพลังงานและมีแรงมากขึ้น ซึ่งการควบคุมตัวเองเนี่ยก็ต้องใช้แรงกายแรงใจของเราเช่นกัน ดังนั้น การรับน้ำตาลเข้าไปจะช่วยให้ร่างกายมีแรงไปตั้งสมาธิในการควบคุมตนเองได้มากยิ่งขึ้น
- จำกัดสิ่งล่อตาล่อใจ
ไม่ว่าใครต่างก็มีจุดอ่อนกันทั้งนั้น แต่จุดอ่อนที่เรากำลังพูดถึงกันนี้คือ “สิ่งล่อตาล่อใจ” ที่จะมาขโมยโฟกัสหรือมาช่วงชิง Self-Control ของเราไม่ให้เราได้ทำตามแผน ซึ่งสิ่งเหล่านี้ก็จะแตกต่างกันไปตามแต่ละบุคคล ไม่ว่าจะเป็นน้องหมาน้องแมวคู่ใจที่ชอบมาเดินป้วนเปี้ยนตอนทำงาน หรือจะเป็นแจ้งเตือนที่เด้งขึ้นบนโทรศัพท์ ข้างบ้านเปิดเพลงฟังแถมมีการร้องและเต้นกันเสียงดัง เรียกได้ว่าสิ่งล่อตาล่อใจนี่เป็นไปได้แทบทุกอย่างจริง ๆ แต่เพื่อให้เราสามารถทำงานกับ Self-Control ของเราได้ดีขึ้น การอยู่ในสภาพแวดล้อมที่ห่างไกลสิ่งล่อตาล่อใจ หรือพื้นที่ที่ทำให้เราตั้งสมาธิได้ดี การทำงานกับ Self-Control ของเราก็จะสามารถทำได้ง่ายขึ้น
Self-Control นั้นนับว่าเป็นความสามารถรูปแบบหนึ่ง นั่นแปลว่ามันคือสิ่งที่ไม่ได้มีติดตัวเรามาแต่กำเนิด และมันเป็นสิ่งที่เรียนรู้และฝึกปรือกันได้ หากในวันนี้ Self-Control ของเรายังไม่แข็งแรงก็อย่าน้อยใจไป ค่อย ๆ ฝึกควบคุมจิตใจตัวเองไป เพราะไม่ช้าก็เร็ว Self-Control นี่แหละจะเป็นตัวช่วยให้เราจัดการกับชีวิตของได้ดีขึ้น
สุขภาพจิต Mental Health คือภาวะของจิตใจเราที่เกิดขึ้น ซึ่งได้รับอิทธิพลมาจากตัวเราเอง เช่น ตัวตนของเรา ความคิดของเรา ความรู้สึกที่มีต่อตัวเองและผู้อื่น การมองโล การมีความเข้าใจและรู้เท่าทันต่ออารมณ์และความรู้สึกของตนเอง รวมไปถึงมีการตระหนักรู้ว่าอารมณ์เชิงลบเป็นเรื่องธรรมดาที่เกิดขึ้นได้สำหรับทุกคน รู้ว่าควรรับมือกับอารมณ์เชิงลบอย่างไรให้เหมาะสมกับตนเอง รวมถึงสิ่งรอบตัวต่าง ๆ ตั้งแต่อาหารการกิน การอยู่อาศัย ไปจนถึงความสัมพันธ์ระหว่างผู้คน ครอบครัว เพื่อน คนรัก เพื่อนที่ทำงาน เป็นต้น
เช็กปัญหาสุขภาพจิตเบื้องต้นได้ที่นี่
อ้างอิง
MSEd, K. C. (2023, November 9). How to Improve Your Self-Control. Verywell Mind.
Weir, K. (n.d.). The power of self-control. https://www.apa.org.
