เพราะบางทีโลกโซเชียลทำให้เรารู้สึกปลอดภัยและมีความสุขได้มากกว่าโลกความเป็นจริงภายนอกที่วุ่นวาย ได้พบเจอผู้คนที่มีความชอบเหมือน ๆ กัน คนที่มีความคิดแบบเดียวกัน ทำให้เรารู้สึกอุ่นใจที่จะใช้เวลาในจอมากกว่าการใช้ชีวิตจริง จนทำให้เราบางคนมีความจริงจังในการใช้โซเชียลรวมถึงมีการใช้เวลาในโลกโซเชียลมากกว่าในโลกความเป็นจริงเสียอีก
การเล่นหรือใช้โซเชียลมีเดียทำให้เรารู้สึกเพลิดเพลินและผ่อนคลายความเครียดจากโลกความเป็นได้จริง แต่ในอีกมุมหนึ่ง พอเล่นไปนาน ๆ เราก็จะเริ่มรู้สึกเบื่อ เพราะบางทีในโซเชียลก็มีแต่อะไรเดิม ๆ แต่ถ้าจะให้ไปทำอย่างอื่นก็ไม่อยากทำอยู่ดี จนทำให้เราติดอยู่ในลูปวงโคจรการเล่นโซเชียลอย่างไม่รู้จบ
แต่บางครั้งบางที เหตุผลเหล่านี้ก็ทำให้เรากลายมาเป็นคนติดโซเชียลโดยไม่รู้ตัว จนเราใส่ใจชีวิตของเราในโลกโซเชียลมากกว่าชีวิตของเราในความเป็นจริง เช่น มีการสร้างภาพลักษณ์ที่ดีกว่าความเป็นจริง มีการโกหกหรือบิดเบือนข้อมูลในโลกโซเชียลเพื่อให้ได้รับความสนใจ หรือเรามีการนำตัวเราไปเปรียบเทียบกับเพื่อน ๆ บนโลกโซเชียลจนรู้สึกแย่กับชีวิตตัวเอง เป็นต้น จนทำให้มันส่งผลเสียต่อสุขภาพจิตของเราได้ทั้งทางตรงและทางอ้อม วันนี้เราจึงชวนมา Social Detox เพื่อให้ได้พักหายใจจากโลกโซเชียลและมาสนใจสุขภาพกายและสุขภาพจิตของเรากันอย่างจริงจังบ้าง
Social Detox คืออะไร?
Social Detox หรือ Social Media Detox คือการลดหรืองดการใช้โซเชียลมีเดียในช่วงระยะเวลาหนึ่ง เหมือนกับการดีท็อกสารพิษออกจากร่างกาย โดยสารพิษตัวนั้นคือโลกโซเชียล โดย Social Detox มีจุดประงค์เพื่อให้เราได้พักฟื้นจากโลกโซเชียลมีเดีย เพราะในแง่หนึ่งโซเชียลมีเดียถือว่าเป็นสังคมอีกสังคมหนึ่งที่มีความโกลาหลไม่ต่างจากโลกจริง ในโลกโซเชียลเราสามารถพบพฤติกรรมการบูลลี่คนอื่น มีการใช้คำพูดหยาบคายโดยไม่จำเป็น มีการเปรียบเทียบคนอื่น หรือแม้แต่พฤติกรรมที่ไม่ดี อย่างเช่นการขโมยตัวตนคนอื่น การโกหก การใส่ร้ายป้ายสีคนอื่น เพื่อให้ตัวเองได้รับความสนใจจากคนอื่น หรือที่เรียกว่า หิวแสง นั่นเอง
หรือในบางกรณี โลกโซเชียลนั้นเต็มไปด้วยข่าวคราว ปัญหาสารพัดอย่างที่โลกกำลังเผชิญ รวมถึงประเด็นอ่อนไหวต่าง ๆ อยู่เต็มไปหมด เช่น ข่าวสงคราม ข่าวการฆาตกรรมต่าง ๆ ปัญหาสิ่งแวดล้อม การทำร้ายร่างกายกัน การบูลลี่กันต่าง ๆ นานา ซึ่งทำให้เราที่เล่นโซเชียลผ่านไปผ่านมารู้สึกแย่กับสิ่งเหล่านี้จนทำให้สุขภาพจิตของเราเสียขึ้นมาได้ง่าย ๆ เหมือนกัน
ซึ่งเหตุผลเหล่านี้เอง สามารถส่งผลเสียต่อสุขภาพจิตของเราได้ในหลายแง่มุม เช่น โดนทำร้ายความรู้สึก รู้สึกว่าตัวเองถูกด้อยค่า รู้สึกตัวเองไม่มีคุณค่า จนอาจทำให้บางคนเกิดภาวะซึมเศร้า อันนำไปสู่โรคซึมเศร้าและทำให้เกิดพฤติกรรมเสี่ยงในการฆ่าตัวตายขึ้นมาได้นั่นเอง
โดยการทำ Social Detox สามารถทำได้ตั้งแต่การจำกัดเวลาใช้งานแอปพลิเคชันหรือโซเชียลนั้น ๆ ให้ลดน้อยลง การปิดแจ้งเตือนในแอปฯ ที่เราต้องการใช้ให้น้อยลง หรือแม้แต่ลบแอปฯ ทิ้งไปเลยก็ได้เช่นกัน
ประโยชน์ของ Social Detox
- ได้ใช้เวลากับตัวเองมากขึ้น
- ส่งผลดีต่อสุขภาพจิต
- ดวงตาไม่ล้าจากการจ้องจอเป็นเวลานาน
- ได้หากิจกรรมใหม่ ๆ ทำ
- โฟกัสและมีสมาธิกับสิ่งรอบตัวได้มากขึ้น
- ช่วยให้เราสามารถจัดการเวลาได้ดีขึ้น
คำแนะนำในการทำ Social Detox
- ไม่ควรเล่นโทรศัพท์ก่อนนอน
การเล่นโทรศัพท์ก่อนนอนจะทำให้สมองของเราเกิดการทำงานมากขึ้นจากการได้รับข่าวสารผ่านหน้าฟีดต่าง ๆ ที่เราอ่านก่อนนอน รวมถึงแสงจากโทรศัพท์ยังเป็นการกระตุ้นให้เมลาโทนินในร่างกาย ที่ควบคุมการหลับและการตื่น จนทำให้เรารู้สึกตื่นตัวขึ้นมา และกว่าที่ร่างกายและสมองของเราจะผ่อนคลายจากแสงไฟและการเล่นโทรศัพท์ก่อนนอนก็ใช้เวลาประมาณ 1 ชั่วโมงเลยทีเดียว ซึ่งสามารถส่งผลต่อการนอนหลับของเราได้โดยตรง อาจทำให้รู้สึกนอนหลับพักผ่อนไม่เพียงพอขึ้นมาได้ และทำให้เราตื่นมาใช้ชีวิตได้อย่างไม่มีประสิทธิภาพเท่าที่ควรนั่นเอง
- ปิดแจ้งเตือน
บางทีการแจ้งเตือนจากแอปพลิเคชันต่าง ๆ ก็อาจทำให้เราเสียสมาธิและเสียการควบคุมตัวเองขึ้นมาได้ง่าย ๆ เช่นกัน พอเห็นแจ้งเตือนขึ้นปุ๊บถึงกับต้องลองกดเข้าไปเล่นสักหน่อยทันที ลองปิดการแจ้งเตือนแอปฯ ที่เราต้องการงดใช้หรือใช้ให้น้อยลงก็สามารถช่วยให้เราทำ Social Detox ได้ง่ายขึ้นเช่นกัน
- กำหนดระยะเวลาในการใช้โซเชียลมีเดีย
ในโทรศัพท์หลาย ๆ รุ่นสามารถจำกัดเวลาการใช้งานแอปพลิเคชันได้ รวมถึงจำกัดเวลาการใช้โทรศัพท์โดยรวมได้ด้วยเช่นกัน ลองจำกัดเวลาการใช้งานให้ลดน้อยลงจากปกติ หากปกติเป็นคนใช้โทรศัพท์ 6 ชั่วโมงต่อวัน ลองค่อย ๆ ลดเวลาการใช้โทรศัพท์ให้น้อยลงสัก 1 ชั่วโมงก่อนก็ได้ พอเราโอเคกับการใช้งาน 5 ชั่วโมง ก็ค่อย ๆ ลดเวลาการใช้งานลงไปเรื่อย ๆ ตามที่เราต้องการ จนเราเลิกติดการเล่นโซเชียลและเลิกติดโทรศัพท์ไปเลยได้ก็ดี
- ลบแอปพลิเคชันทิ้งไปเลย
วิธีนี้ถือเป็นวิธีหักดิบสำหรับคนที่อดใจไม่ไหว เราขอแนะนำให้ลบแอปพลิเคชันทิ้งไปเลย แต่ก่อนลบก็ควรจด username กับรหัสผ่านไว้ด้วย เพราะบางแอปฯ ไม่ได้บันทึกเอาไว้ และเราอาจลืมเองด้วยก็ได้ ตอนลบต้องนึกถึงตัวเองเข้าไว้ คิดเสียว่าทำเพื่อสุขภาพจิตตัวเอง
- ทำงานอดิเรกหรือกิจกรรมที่เราชอบให้มากขึ้น
พอไม่ได้เล่นโซเชียลหรือไม่ได้เล่นโทรศัพท์ บางคนอาจจะรู้สึกว่าไม่มีอะไรทำเลย ลองให้เราหากิจกรรมอื่น ๆ ที่เราชอบหรือเป็นกิจกรรมที่เราเคยทำแล้วชอบ เช่น วาดรูป เล่นดนตรี เล่นกีฬา ดูหนัง ดูซีรีส์ เพื่อให้เราไม่ต้องจดจ่อกับการเล่นโซเชียลหรือการเล่นโทรศัพท์นั่นเอง
สำหรับโลกที่หมุนไวและเต็มไปด้วยข้อมูลข่าวสารอย่างในทุกวันนี้ บางทีการทำ Social Detox เท่าที่เราต้องการก็เป็นเรื่องที่จำเป็นเหมือนกัน ไม่งั้นร่างกายและสุขภาพจิตของเราจะบอบช้ำและเกิดความเครียดได้ง่ายกว่าปกติ ซึ่งบางทีมันอาจเป็นความเครียดที่เกิดขึ้นมาโดยที่เราไม่รู้ตัวเลยก็ได้ หากสะสมไปนาน ๆ เข้าก็อาจส่งผลให้เกิดผลกระทบขึ้นมาได้ เช่น นอนไม่ค่อยหลับ อยากอาหารน้อยลง ไม่อยากพบปะผู้คน เป็นต้น จนอาจทำให้สุขภาพจิตของเราพังและเกิดเป็นโรคทางจิตเวชขึ้นมาได้ ดังนั้น ถ้ารู้สึกว่าโลกโซเชียลทำให้เราซึมและสุขภาพจิตเสีย อย่าลืมทำ Social Detox ด้วยนะ
อ้างอิง
สสส. (n.d.). สธ.เตือนเล่นมือถือก่อนนอนเสี่ยงต่อสุขภาพ. Thaihealth. Retrieved June 19, 2024.
