จิตวิทยาว่าด้วยทำไมคนบางคนถึงชอบ “บูลลี่” คนอื่น?

รู้ทั้งรู้ว่า “การบูลลี่” ไม่ใช่เรื่องที่ดี แล้วทำไมบางคนยังทำอยู่?

ทำไม “การบูลลี่” ยังถือเป็นเรื่องขำ ๆ สนุกปากสำหรับคนบางกลุ่ม?

ถึงแม้ว่าสังคมไทยจะพูดถึงเรื่องการบูลลี่ในวงกว้างมากขึ้น แต่ทำไมการบูลลี่ถึงยังไม่ลดน้อยลงไปนะ? โดยเฉพาะการบูลลี่บนโลกออนไลน์ หรือ Cyberbullying ที่นับวันจะยิ่งแต่ทวีความรุนแรงมากขึ้น จนส่งผลต่อชีวิตคน ๆ หนึ่งได้ทั้งชีวิตเลยทีเดียว วันนี้เราจะมาทำความเข้าใจจิตวิทยาของการบูลลี่ให้มากขึ้นกัน

การบูลลี่ Bullying คืออะไร?

การบูลลี่ (Bullying) หรือ การข่มเหง รังแก ล้อเลียนผู้อื่นอย่างตั้งใจผ่านคำพูดและการกระทำ โดยหวังเพื่อให้อีกฝ่ายได้รับบาดเจ็บทางด้านร่างกายหรือจิตใจ การบูลลี่คนอื่นจะมีตั้งแต่เรื่องสถานะทางสังคม รูปร่างหน้าตา เพศวิถี รสนิยมทางเพศ ความพิการ เรียกได้ว่า คนเราถ้าจะบูลลี่ เขาสามารถเอาเรื่องอะไรก็ได้มาบูลลี่ตามที่ต้องการ ซึ่งการบูลลี่ส่งผลกระทบต่อเหยื่อที่โดนบูลลี่ได้โดยตรง เช่น มีอาการบาดเจ็บทางด้านร่างกายเนื่องจากโดนทำกลั่นแกล้ง ตบหัว เตะ รุมทำร้าย ได้รับผลกระทบทางด้านจิตใจ เช่น มีการใช้คำพูดที่จงใจทำให้เสียความรู้สึก ล้อเลียนปมด้อย ซึ่งอาจทำให้คนที่โดนบูลลี่รู้สึกเสียใจ ไร้ค่า ไม่ชอบตัวเอง เสี่ยงต่อการเป็นโรคซึมเศร้าหรือโรคทางจิตเวชอื่น ๆ ได้ ซ้ำร้ายอาจนำไปสู่การตัดสินใจฆ่าตัวตายตามที่เราเห็นได้บ่อย ๆ ในข่าวทุกวันนี้ 

การบูลลี่เกิดขึ้นได้กับคนทุกวัย แต่ส่วนใหญ่ที่เราเห็นกันมักเกิดขึ้นกับเด็ก ๆ ตั้งแต่วัยอนุบาล ประถม มัธยม ไปจนถึงวัยผู้ใหญ่ก็มีเช่นกัน ต่อให้เป็นเรื่องเล็กน้อยอย่างเช่นเด็กเล็กข่มกันแย่งของเล่น เด็กประถมล้อเลียนกันอย่างสนุกปาก เด็กมัธยมตบกันขำ ๆ หรือผู้ใหญ่ล้อเลียนปมด้อยเด็ก สิ่งที่ดูเหมือนไม่ใช่เรื่องใหญ่เหล่านี้ ล้วนแต่เป็นสิ่งที่สร้างบาดแผลทางใจรอยใหญ่ยากที่จะลบให้กับคนที่โดนบูลลี่กันทั้งนั้น

สาเหตุของการบูลลี่ Bullying

นอกเหนือจากการแค่เป็นคนที่มีนิสัยแย่แล้ว การบูลลี่ยังมีสาเหตุทางด้านจิตใจที่ซ่อนไว้อีกมากมาย ดังตัวอย่างต่อไปนี้

• จิตใจเปราะบาง

ลึก ๆ แล้วคนที่ชอบบูลลี่คนอื่นอาจมีสาเหตุมาจากที่ตัวเขาเองอาจรู้สึกไม่มั่นใจก็เป็นได้ เป็นคนที่มีการเห็นคุณค่าในตัวเองต่ำ (Low Self-Esteem) เพื่อปกปิดความไม่มั่นใจของตัวเอง พวกเขาจึงเลือกที่จะไปโฟกัสที่ความไม่สมบูรณ์แบบของคนอื่นแทน คล้าย ๆ กับเป็นการยกความบกพร่องของคนอื่นมาปกปิดความบกพร่องของตัวเอง 

• รู้สึกโดนคุกคาม

ลองนึกภาพตามนะ เวลาที่เราโดนคุกคามหรือถูกทำให้กลัว เรามักมี 2 ทางเลือกให้ทำหลัก ๆ หนึ่งก็คือหนีปัญหา สองคือการเผชิญหน้ากับปัญหา ตามหลักการการตอบสนอง Fight-or-Flight Response ในสายตาคนที่ชอบบูลลี่ เขาอาจจะมองว่าเหยื่อน่ากลัวและทำให้เขารู้สึกกลัว เช่น เหยื่อเป็นคนมั่นใจในตนเอง เหยื่อเป็คนกล้าพูด กล้าแสดงออก ซึ่งในสายตาคนชอบบูลลี่ อาจมองว่าคนพวกนี้น่าจะทำให้ความโดดเด่นของพวกเขาหายไป จึงเลือกที่กลบความกลัวของตัวเองและเด่นของเหยื่อด้วยการบูลลี่ พูดง่าย ๆ ก็คือการฉุดคนอื่นลงไม่ให้ใครได้ดิบได้กว่าตัวเองนั่นเอง

• ครอบครัวไม่อบอุ่น

ปมเรื่องครอบครัวเป็นปัญหาที่ทำให้คนหลาย ๆ คนมีบาดแผลทางจิตใจ หนึ่งในนั้นอาจเป็นคนที่ชอบบูลลี่คุณก็เป็นได้ โดยเฉพาะอย่างยิ่งหากครอบครัวพวกเขามีปัญหาด้านการใช้ความรุนแรงและมีการจัดการอารมณ์โกรธได้ไม่ดีนัก อาจมีการทำร้ายร่างกายกันภายในครอบครัว มีการดุด่า ใช้คำพูดไม่ดี ซึ่งสิ่งเหล่านี้จะทำให้คนในครอบครัวซึมซับมา และเผลอแสดงออกกับคนภายนอกก็เป็นได้ 

• ต้องการการยอมรับ

ไม่ว่าใครก็อยากมีเพื่อนและต้องการการยอมรับจากเพื่อน แต่ถ้าหากเราไปคบเพื่อนที่ไม่ดี สิ่งที่เราจะได้จากเพื่อนกลุ่มนี้ก็อาจจะไม่ดีสักเท่าไร เช่นเดียวกับคนที่อยากไปคบค้าสมาคมกับคนที่ชอบบูลลี่ พวกเขาต้องการการยอมรับ จึงยอมทำสิ่งที่คนในกลุ่มทำ ทั้ง ๆ ที่รู้ว่าไม่ใช่พฤติกรรมที่ดีนักแต่ก็ต้องทำเพราะต้องการการยอมรับ จนทำให้ต้องไปบูลลี่คนอื่น สร้างบาดแผลในใจคนอื่นแทน 

• หาที่ระบายความรู้สึกด้านลบ

คนที่ชอบบูลลี่อาจมีปัญหากับการจัดการอารมณ์ของตนเอง เช่น เก็บกดจากด้านการเรียน เครียดจากเรื่องครอบครัว พอไม่รู้ว่าต้องจัดการยังไง ก็เลยไประบายออกกับคนที่ไม่มีส่วนเกียวข้องด้วยการไปบูลลี่คนอื่นแทน 

วิธีจัดการกับการบูลลี่ 

ถึงแม้ว่าการบูลลี่ดูจะเป็นปัญหาที่เกิดขึ้นในสังคมเล็ก ๆ แต่แท้จริงแล้วการบูลลี่เป็นปัญหาที่มีสเกลใหญ่กว่าที่คิดมาก เพราะส่วนหนึ่งมันเกิดมาจากความหละหลวมของสถาบันรอบข้าง ไม่ว่าจะเป็นครอบครัว โรงเรียน ชุมชน ไปจนถึงสังคมที่คนคนอาศัยหนึ่งอยู่ เพื่อแก้ไขปัญหาตั้งแต่ต้นตอ ดังนี้

• ควรมีการปลูกฝังให้มีการยอมรับความแตกต่างของคนในสังคมตั้งแต่เด็ก ๆ ให้เห็นว่าความแตกต่างหลากหลายที่มีในสังคมนั้นเป็นเรื่องที่ปกติ 
• ส่งเสริมให้สังคมเคารพความแตกต่างหลากหลาย เช่น มีการนำเสนอสื่อที่มีความหลากหลายทางด้านเนื้อหา เช่น ซีรีส์ที่มีกระเทยชอบผู้หญิง หรือสารคดีตีแผ่ปัญหาความไม่เท่าเทียมในสังคม เพื่อให้คนในสังคมได้เห็นปัญหาและตระหนักถึงความสำคัญของการเคารพความแตกต่างหลากหลายมากยิ่งขึ้น แต่สำหรับบางกรณี อาจสายเกินไปแล้วเพราะไม่ได้มีการปลูกฝังตั้งแต่เด็ก 
• สร้างข้อตกลงที่ดีและการลงโทษเพื่อลดจำนวนการบูลลี่ได้ เช่น ในโรงเรียนอาจมีการลงโทษโดยการให้มีการคุมประพฤติ หรือพักการเรียนเพื่อไปปรับปรุงพฤติกรรม ในสังคมอาจมีการลงโทษให้ไม่เข้าสังคม เป็นต้น  

อ้างอิง

Why Someone Is Picking on You: The Causes of Bullying | BetterHelp. (2024, March 7).