“มั่นใจหน่อยสิ!”
ประโยคปลุกใจง่าย ๆ ที่ทำได้ไม่ง่ายเหมือนคำพูดเสียเท่าไหร่ ตราบใดที่กรุงโรมไม่ได้สร้างภายในคืนเดียว ความมั่นใจก็ไม่สามารถถูกเสกภายในคืนเดียวได้เช่นกัน ยิ่งถ้าหากเราเติบโตมาในครอบครัวที่ไม่ได้ส่งเสริมความมั่นใจมาตั้งแต่เด็ก หรืออยู่ในสภาพแวดล้อมที่ไม่ได้ส่งเสริมให้เรารู้สึกดีที่ได้เป็นตัวของตัวเองอย่างเต็มที่นั้น การจะกลายเป็นคนที่มีความมั่นใจในตัวเองถือเป็นเรื่องที่ยากและมีความท้าทายมากเลยทีเดียว
และแน่นอนว่า เรื่องพื้นฐานในวัยเด็กและประสบการณ์ในวัยเด็กล้วนส่งผลต่อตัวตนของพวกเราในวันนี้กันทั้งนั้น ซึ่งก็ส่งผลให้บางคนกลายเป็นคนที่ขาดความมั่นใจในตนเอง และยังส่งผลกระทบต่อชีวิตในด้านอื่น ๆ ได้อีกด้วย เช่น ชีวิตการทำงาน อย่างเวลาต้องนำเสนองาน ด้วยความที่ขาดความมั่นใจจึงทำให้ไม่ชอบการนำเสนองาน หรือการใช้ชีวิตทั่วไป ไม่กล้าแต่งตัวในแบบที่ชอบเพราะไม่มีความมั่นใจ พอไม่ได้แต่งตัวตามที่ชอบก็อาจกลายเป็นว่าไม่ชอบตัวเองไปด้วยก็ได้ เป็นต้น เพราะฉะนั้นแล้ว การสร้างเสริมให้ตัวเองมีความมั่นใจในตัวเอง หรือ Self-Confidence จึงเป็นเรื่องที่ไม่ควรถูกมองข้ามนั่นเอง
ความมั่นใจ Self-Confidence คืออะไร? มาจากไหน?
ความมั่นใจ หรือ Self-Confidence คือ ความเชื่อมั่นหรือความรู้สึกเชื่อมั่นในตัวตนของคนหนึ่ง ๆ ความสามารถในด้านต่าง ๆ การตัดสินใจ หรือความรับผิดชอบของคน ๆ หนึ่ง หรือตัวเราเอง รวมถึงความเชื่อมั่นว่าตัวเองสามารถควบคุมชีวิตของตัวเองให้ไปในทิศทางที่ตัวเองต้องการได้
ความมั่นใจเป็นสิ่งที่อยู่ภายในตัวเรา ซึ่งได้รับอิทธิพลมาจากหลากหลายปัจจัย ทั้งปัจจัยทางด้านกายภาพ ยิ่งถ้าหากเป็นคนที่มีพื้นฐานร่างกายตรงตามมาตรฐานที่สังคมชอบ ก็จะยิ่งส่งเสริมความมั่นใจในตัวเองได้ อาทิ เป็นคนที่สูงและผิวขาวตรงตามมาตรฐานความงามของสังคมไทย ทำให้ได้รับคำชมบ่อย ซึ่งคำชมนี้แหละเป็นตัวช่วยเสริมสร้างความมั่นใจได้เป็นอย่างดี หรือจะเป็นปัจจัยทางด้านจิตใจ คือมีพื้นฐานเป็นคนที่มีความมั่นใจในตัวเองอยู่แล้วโดยกำเนิด ยกตัวอย่างกรณีที่บางคนที่เติบโตมาในสภาพแวดล้อมและคนรอบข้างที่ไม่ได้ชื่นชมบ่อย ๆ เช่น เป็นเกย์ที่ชอบแต่งตัวแบบมั่นใจ คนรอบข้างอาจไม่ยอมรับ แต่บางคนยังทำต่อไปเพราะมีความมั่นใจในตัวเองนั่นเอง และปัจจัยด้านสังคม หากคนรอบข้างหรือสังคมให้การยอมรับหรือชื่นชมอย่างเป็นประจำ จะช่วยทำให้คน ๆ หนึ่งมั่นใจขึ้นมาได้ เช่น บางคนลองเปลี่ยนสไตล์การแต่งตัว เพื่อน ๆ และคนรอบข้างต่างก็เชียร์และให้กำลังใจว่าสไตล์นี้เหมาะกับเรามาก ซึ่งทำให้เรามั่นใจในการแต่งตัวสไตล์นั้น ๆ มากขึ้น เป็นต้น
ทำไมเราถึงขาดความมั่นใจ?
การขาดความมั่นใจสามารถวิเคราะห์จากมุมมอง Biopsychosocial Model ที่มี 3 ปัจจัยหลักเข้ามาเกี่ยวข้อง ดังนี้
- ปัจจัยทางด้านร่างกาย
เมื่อพูดถึงเรื่องความมั่นใจ ปฏิเสธไม่ได้เลยว่า เรื่องแบบนี้จะมีเรื่องของหน้าตาและความนิยมเข้ามาเกี่ยวข้อง บางคนอาจเติบโตมาตรงตามมาตรฐานของสังคม ทำให้ได้รับการยอมรับจากผู้คนในสังคมและได้รับสิทธิพิเศษเหนือคนทั่วไปอย่างง่ายดาย อย่างที่เราเรียกกันว่า Beauty Privilege ซึ่งในทางตรงกันข้าม คนที่ไม่ได้มีร่างกายตรงตามมาตรฐานของสังคม หรือมีความพิการทางด้านร่างกาย อาจโดนคนในสังคมบางส่วนบูลลี่ หรือสร้างบาดแผลทางด้านร่างกายและด้านจิตใจขึ้นมาได้ ซึ่งนั่นทำให้พวกเขาไม่มั่นใจในร่างกายของตัวเอง และทำให้เกลียดตัวเองไปด้วยก็ได้
- ปัจจัยทางด้านจิตใจ
เพราะคนเราทุกคนไม่ได้พกความมั่นใจมาตั้งแต่เกิด หรือหลาย ๆ คนมีความไม่มั่นใจ (Insecure) เป็นทุนเดิมอยู่แล้ว ทำให้การสร้างความมั่นใจกลายเป็นเรื่องที่ท้าทาย ถึงแม้ว่าบางคนอาจมีหน้าตาหรือร่างกายตรงตามมาตรฐานของสังคม แต่ถ้าหากตัวเราเองไม่เชื่อว่าเราดีพอ ก็ส่งผลให้กลายเป็นคนไม่มั่นใจในตัวเองขึ้นมาได้
- ปัจจัยทางด้านสังคม
สังคมไทยยังถือว่าเป็นสังคมที่อุดมไปด้วยการบูลลี่สังคมหนึ่ง อย่างในสังคมการทำงานเราอาจพบเห็นการไม่ยอมรับความสามารถในสังคมเพื่อนร่วมงาน หรือทุกวันนี้เราสามารถพบเห็นข่าวเด็กนักเรียนอายุไม่ถึง 18 ปีมีการบูลลี่เพื่อนจนทำให้เสียความมั่นใจ หรือแม้แต่ทำให้เกิดการตัดสินใจฆ่าตัวตายเลยก็มี ซึ่งข่าวแบบนี้ทำให้เราเห็นภาพได้ชัดขึ้นว่า สังคมเป็นปัจจัยหนึ่งที่ส่งผลต่อความมั่นใจรวมถึงชีวิตของคน ๆ หนึ่งได้จริง ๆ
5 วิธีเสริมความมั่นใจ
1. ยอมรับและโอบกอดตัวตนของเรา
ความมั่นใจในตัวเองเริ่มต้นที่ตัวเราได้ เริ่มจากการทำความเข้าใจตัวตนของเรา ทั้งทางด้านร่างกาย จิตใจ และจิตวิญญาณของเรา ว่าเป็นอย่างไร เราเกิดมามีร่างกายแบบนี้ มีจิตใจแบบ มีความเชื่อแบบนี้ เรายอมรับมันและอยากพัฒนามันหรือไม่? โอบกอดสิ่งที่เราเป็นด้วยความรัก ความเมตตา และความเข้าใจ ถ้าหากเราชอบที่เราเป็นแบบนี้ก็ยึดมั่นในสิ่งที่เราชอบไปเลย แต่ถ้าหากอยากพัฒนาให้มันดีมากขึ้น ก็ยอมรับว่าเราอยากพัฒนา และหาทางพัฒนามันไป เพียงแต่เราไม่ควรเกลียดสิ่งที่ตัวเองเป็นเท่านั้นเอง
2. ขัดเกลาข้อดีข้อเสียของเรา
เราทุกคนต่างมีข้อดีและข้อเสียในตัวเองอยู่แล้ว การมองเห็นข้อดีของตัวเองจะช่วยทำให้เรามั่นใจว่าตัวเราเองมีสิ่งดี ๆ แต่ในขณะเดียวกัน การมองเห็นข้อเสียของตัวเองอาจทำให้เรารู้สึกแตกต่างออกไป อาจทำให้เรารู้สึกแย่กับตัวเอง หรืออาจทำให้เรารู้สึกอยากขัดเกลามันให้ดีขึ้น ซึ่งแน่นอนว่าเราแนะนำให้ขัดเกลามันดีกว่าที่จะไปรู้สึกแย่กับมัน เพราะคนเราสามารถพัฒนาได้ตลอดชั่วชีวิตของเราอยู่แล้ว การขัดเกลาข้อเสียควบคู่ไปกับการรักษาข้อดีของเราจะช่วยทำให้เราไม่รู้สึกแย่กับตัวเองและมองว่าเป็นการพัฒนาเพื่อให้ตัวเองดีขึ้นได้ต่อไป
3. ดูแลตัวเราให้ดี
ปฏิเสธไม่ได้เลยว่า การดูแลร่างกายให้มีสุขภาพดีนั้นส่งผลต่อสภาพจิตใจและมุมมองของเราที่มองตัวเองได้ ยกตัวอย่างเหตุการณ์ เดือนที่แล้วเราเครียดจนไม่ได้ออกกำลังกาย และเครียดจนรู้สึกอยากกินบุฟเฟ่ต์ทุกวัน ส่งผลให้น้ำหนักขึ้น พอน้ำหนักขึ้นก็ทำให้เรารู้สึกไม่ดีกับตัวเองและทำให้ไม่มั่นใจได้อีกด้วย ดังนั้น เราควรหมั่นดูแลสุขภาพร่างกายของเราให้อยู่ในภาวะที่เหมาะสมเพื่อเป็นการส่งเสริมความมั่นใจของเรานั่นเอง
4. ไม่เปรียบเทียบตัวเรากับคนอื่น
ความสมบูรณ์แบบไม่มีอยู่จริง แต่คนที่ดีกว่า เก่งกว่า หน้าตาดีกว่า แข็งแรงกว่า มีความสามารถมากกว่า และเพียบพร้อมกว่าเรามีอยู่จริง แต่นั่นไม่ได้เป็นเหตุผลที่เราควรเปรียบเทียบตัวเรากับคนอื่น เพราะเราแต่ละคนมีพื้นฐานในทุก ๆ ด้านแตกต่างกันโดยสิ้นเชิง บางคนมีพื้นฐานบางเรื่องดีกว่าเรา ซึ่งมันส่งผลให้พวกเขาประสบความสำเร็จได้ง่ายกว่านั่นเอง อย่างไรก็ดี เราแต่ละคนมีพื้นฐานที่แตกต่างกัน และกำลังพบเจอกับทางเดินของชีวิตที่ไม่เหมือนกัน อย่านำสิ่งที่ไม่เหมือนกันไปเปรียบเทียบกัน เพราะมันเป็นสิ่งที่ไม่สมเหตุสมผลเอาเสียเลย เราควรนำแรงของเราไปสู้กับชีวิตของเราดีกว่า
5. เลือกสังคมที่ดีต่อใจของเรา
สังคมและคนรอบข้างส่งผลต่อความมั่นใจของเราได้โดยตรง สังคมที่ดีคือสังคมที่สนับสนุนเรา ไม่ใช่สังคมที่บูลลี่หรือคอยจับผิดนินทาเรา เราควรอยู่ท่ามกลางสังคมที่สนับสนุนเรามีความมั่นใจมากขึ้น และถอยห่างออกมาจากสังคมที่คอยจะดึงเราให้มีความมั่นใจน้อยลง
การมองข้ามความมั่นใจในตัวเองนั้นไม่ต่างอะไรจากการมองข้ามตัวเอง มองข้ามคุณค่าของตัวเอง มองข้ามสิ่งที่เราเป็น ต่อให้เราไม่ได้เป็นสิ่งที่คนส่วนใหญ่หรือคนในสังคมคาดหวัง นั่นไม่ควรทำให้เราสูญเสียความมั่นใจ ตราบใดที่เรายังรักและเคารพสิ่งที่ตัวเองเป็น อย่าให้เสียงของคนอื่นมาลดทอนสิ่งที่คุณเป็นโดยเด็ดขาด Stay Confident!
อ้างอิง
WHAT IS SELF-CONFIDENCE? (n.d.). University of South Florida. Retrieved June 10, 2024.
Lcsw, A. M. (2024, April 25). How to Be More Confident: 9 Tips That Work. Verywell Mind.
