“เอ๊ะ นี่เราล็อกบ้านหรือยังนะ”
“ปิดไฟในห้องนอนหรือยัง”
“เอากุญแจออกมาแล้วหรือยัง”
มีใครเป็นบ้าง เวลาออกจากบ้านทีไรมักจะรู้สึกกังวลอยู่เสมอว่ายังไม่ได้จัดการปิดบ้านให้เสร็จสรรพเรียบร้อย? พอเป็นบ่อย ๆ เข้าก็ทำให้นึกกังวลว่านี่เราเป็น OCD (Obsessive-Compulsive Disorder) หรือเปล่า หรือเราเป็น Perfectionist ที่ต้องจัดการทุกเรื่องให้เป็นระเบียบและเป๊ะในทุก ๆ เรื่องกันแน่?
ก่อนที่เราจะไปหาความแตกต่างของทั้งสองอย่างนี้กัน สิ่งแรกที่เราควรต้องมาทำความเข้าใจกันก่อนก็คือ OCD (Obsessive-Compulsive Disorder) กับ Perfectionist หรือ Perfectionism นี่คืออะไรกัน?
เริ่มกันที่ OCD (Obsessive-Compulsive Disorder) กันก่อนดีกว่า OCD เป็นโรคทางจิตเวชประเภทหนึ่งที่ทำให้ผู้คนมีความหมกมุ่น (Obsessions) หรือมักทำอะไรซ้ำ ๆ (Compulsions) โดยที่เจ้าตัวไม่สามารถควบคุมตัวเองได้ โดยความหมกมุ่นและทำอะไรซ้ำ ๆ ก็มีรายละเอียดเจาะลึกที่สำคัญอยู่ ซึ่งเราจะไปทำความเข้าใจเพิ่มเติมกัน
National Institute of Mental Health ได้อธิบายถึงอาการของโรค OCD ไว้ว่า ความหมกมุ่น (Obsessions) เป็นการคิดซ้ำ ๆ ที่ทำให้เกิดความกังวล (Anxiety) เช่น หมกมุ่นเกี่ยวกับเชื้อโรคต่าง ๆ เรื่องทางเพศ ศาสนา การทำร้ายต่าง ๆ หมกมุ่นเกี่ยวกับความคิดแย่ ๆ เกี่ยวกับตัวเองหรือผู้อื่น รวมไปถึงหมกมุ่นเกี่ยวกับความไม่เป๊ะของอะไรบางอย่าง เช่น วงกลมที่ไม่กลม หรือการวางของไม่เป็นระเบียบ ในส่วนของการทำอะไรซ้ำ ๆ (Compulsions) เป็นการลงมือทำที่เกิดจากการคิดซ้ำ ๆ เกี่ยวกับอะไรบางอย่าง เช่น การทำความสะอาดบ้านซ้ำ ๆ การล้างมือซ้ำ ๆ การจัดวางของที่เป๊ะมาก ๆ รวมไปถึงการตรวจเช็กอะไรซ้ำ ๆ อย่างการเช็กว่าบ้านล็อกหรือยัง ปิดไฟห้องนอนหรือยัง อย่างที่เราได้ยกตัวไป โดยสาเหตุของโรค OCD นั้นมี 3 สาเหตุหลัก ๆ ได้แก่ ด้านพันธุกรรม โดยครอบครัวที่มีคนเป็นโรค OCD จะสามารถส่งต่อพันธุกรรมโรคนี้ต่อไปได้ ด้านโครงสร้างสมองที่ผิดปกติ จากการศึกษาพบว่า ในคนที่เป็น OCD นั้นมีโครงสร้างสมองส่วน Frontal Cortex และ Subcortical Structures ที่แตกต่างออกไป ซึ่งยังคงมีการศึกษาเรื่องนี้อยู่ และสาเหตุสุดท้ายคือด้านสิ่งแวดล้อม ซึ่งเกิดจากสิ่งแวดล้อมที่จากการเลี้ยงดูในวัยเด็กที่บ่มเพาะให้โรค OCD เกิดขึ้นได้นั่นเอง
ต่อมาเรามาทำความรู้จัก Perfectionism ให้มากขึ้นกันดีกว่า ในทางจิตวิทยานั้น Perfectionism นับว่าเป็นลักษณะนิสัยประเภทหนึ่งที่มีความต้องการให้ทุกสิ่งทุกอย่างรอบตัวนั้น Perfect ไม่มีความผิดพลาด นอกจากนี้ ยังมีความกลัวต่อความผิดหวัง มีมาตรฐานในการใช้ชีวิตสูง มองที่ผลลัพธ์ของสิ่งต่าง ๆ เป็นหลักจนมองข้ามองค์ประกอบหลาย ๆ อย่างไป มีแนวโน้มที่จะกดดันตัวเองและผู้อื่นสูง และมักจะวิจารณ์ตัวเองรวมถึงผู้อื่นอยู่บ่อยครั้งอีกด้วย Perfectionism นั้นมีสาเหตุมาจากหลายอย่างด้วยกัน แต่หนึ่งสิ่งที่เราโฟกัสกันในบทความนี้ นั่นก็คือ การมีลักษณะนิสัยแบบ Perfectionism มีแนวโน้มจะทำให้คนเป็น OCD ได้ รวมถึงโรคอื่น ๆ อย่างเช่น โรคซึมเศร้า โรควิตกกังวล กลุ่มโรคที่มีความผิดปกติทางด้านการกิน เป็นต้น
แต่ก็ใช่ว่าทุกคนที่เป็น Perfectionist จะเป็น OCD ได้ เพราะทั้งสองอย่างนี้มึความแตกต่างกันอยู่ และในวันนี้เราได้รวบรวมความแตกต่าง 3 ข้อของ Perfectionism และ OCD มาให้ทุกคนได้อ่านกัน
1. ความหมาย
Perfectionism เป็นนิสัยที่อยากให้เกิดความผิดพลาดน้อยที่สุด แต่ OCD เป็นโรคที่ทางจิตเวชที่มีอาการย้ำคิดย้ำทำที่เด่นชัด
2. ผลกระทบ
การย้ำคิดย้ำทำของ OCD ส่งผลเสียต่อการใช้ชีวิตมากกว่า Perfectionism อย่างเช่น การล้างมือซ้ำ ๆ ของผู้ป่วย OCD จะไม่ใช่การล้างมือเพียง 2 – 3 ครั้ง แต่มันคือการล้างจนมือเปื่อยได้เลย ซึ่งส่งผลเสียต่อการร่างกายและการใช้ชีวิตเป็นอย่างมาก ส่วน Perfectionism เป็นนิสัยที่ช่วยให้เรามีความละเอียดรอบคอบขึ้น ถ้าเราพึงพอใจแล้ว เราจะเลิกทำไปเอง
3. การควบคุม
คนที่เป็น OCD จะไม่สามารถควบคุมความคิดและพฤติกรรมของตัวเองได้ แต่ Perfectionist จะมีขอบเขตและควบคุมตัวเองได้ดีกว่า
สำหรับคนที่เป็น Perfectionist ก็ไม่ต้องกังวลไป เพียงแต่อย่าให้ความเป๊ะทำร้ายชีวิตคุณก็เพียงพอแล้ว ส่วนโรค OCD (Obsessive-Compulsive Disorder) นี้ถ้าเป็นขึ้นมาจริง ๆ ก็สามารถสร้างความลำบากในการใช้ชีวิตได้มากทีเดียว การเป็นโรคทางจิตเวชไม่เคยเป็นเรื่องตลก ดังนั้น อย่าไปว่าใครว่าเป็น OCD สุ่มสี่สุ่มห้าเลยนะ หลาย ๆ คนเจ็บปวดกับการเป็นโรคนี้มามากพอแล้ว เราควรหันมาให้กำลังใจคนที่เป็นโรคนี้กันดีกว่าเนอะ
อ้างอิง
Obsessive-Compulsive Disorder. (n.d.). National Institute of Mental Health (NIMH).
Stinchcombe, C. (2023, August 22). The Difference Between OCD and Perfectionism. Wondermind.
