คุณเคยมีปัญหาในการมองหาข้อดีของตัวเองไหม? หรือรู้สึกว่าตัวเราเองไม่มีอะไรดีสักอย่าง ไม่มั่นใจในตัวเองเลยสักนิด กลัวการโดนปฏิเสธหรือโดนพูดกระทบกระเทือนจิตใจไม่มากก็ทำให้รู้สึกแย่กับตัวเองไปได้ทั้งวันแล้ว คิดว่าตัวเองไม่มีวันที่จะดีขึ้นกว่านี้ได้ เคยคิดหรือรู้สึกกันบ้างไหม?
ถ้าเคยคิดกับตัวเองแบบนี้ละก็ คุณเป็นคนที่มี Low Self-Esteem หรือก็คือ การเห็นคุณค่าในตัวเองต่ำ และวันนี้เราจะไปทำความกับ Low Self-Esteem เพราะเราสามารถเปลี่ยนมุมมองต่อคุณค่าของตัวเองเราเองได้ และสามารถกลับมารู้สึกดีกับตัวเองได้อีกครั้ง
Low Self-Esteem คืออะไร?
Low Self-Esteem หมายถึง การมองเห็นคุณค่าในตัวเองต่ำ ซึ่งมุมมองด้านคุณค่าที่เรามีต่อตัวเราเองนี้มีผลต่อตัวตนของเรา ยิ่งระดับของ Self-Esteem สูงเท่าไร เรายิ่งมองเห็นคุณค่าในตัวเราเองมากเท่านั้น (แต่ถ้ามากเกินไปนักก็อาจเข้าข่ายการหลงตัวเอง หรือ Narcissism) แต่ในทางตรงกันข้าม หากเรามองเห็นคุณค่าในตัวเองต่ำ นั่นแปลว่าเรามีแนวโน้มที่จะรู้สึกว่าตัวเองไม่มีค่าและรู้สึกไม่ดีกับตัวเองนั่นเอง
นอกเหนือจากการมองเห็นคุณค่าในตัวเองแล้ว Self-Esteem ยังครอบคลุมไปถึงเรื่องอื่น ๆ ที่มีความเกี่ยวข้องกัน เช่น ความมั่นใจ (Self-Confidence) ความเชื่อมั่นในตัวเอง ความรู้สึกปลอดภัย ความรู้สึกถึงตัวตนที่แท้จริงของตัวเอง ความรู้สึกว่ามีพื้นที่ของตัวเองอยู่บนโลกใบนี้ และรู้สึกว่าตัวเองมีความสามารถทัดเทียมกับคนอื่น เป็นต้น ซึ่งสิ่งเหล่านี้เองก็ส่งผลต่อการมองเห็นคุณค่าของเราทั้งโดยตรงและทางอ้อมด้วย ถ้าหากเรามีมุมมองต่อสิ่งเหล่านี้ไม่ดีนักหรือไม่หนักแน่นมาก แน่นอนว่ามันสามารถส่งผลให้เรามี Low Self-Esteem การมองเห็นคุณค่าในตัวเองต่ำได้
การเป็นคน Low Self-Esteem นั้นไม่ได้ติดตัวเรามาตั้งแต่เกิด หากแต่เกิดจากการสะสมประสบการณ์ในอดีตที่เลวร้ายหรือเป็นความทรงจำที่ไม่ดี เช่น มีปัญหาสุขภาพกายหรือปัญหาสุขภาพจิตเป็นทุนเดิมอยู่แล้ว มีร่างกายเปลี่ยนไป อาจจะผอมลงจนรู้สึกไม่ดี อ้วนจนโดนล้อ หรือพิการ เคยมีประสบการณ์โดนทำร้ายร่างกาย โดนข่มขู่ เคยโดนกีดกัน มีประสบการณ์การโดนเหยียด มีปัญหาในชีวิตด้านอื่น ๆ อย่างการทำงาน การเรียน การเงิน ความสัมพันธ์ หรือชีวิตครอบครัว เคยสูญเสียสิ่งที่ล้ำค่าในชีวิตหรือสิ่งที่ส่งผลต่อการใช้ชีวิต อย่างเช่นสูญเสียคนที่รัก สูญเสียหน้าที่การงานที่ดีไป สูญเสียโอกาสในการใช้ชีวิต ได้รับความคาดหวังจากผู้อื่นมากเกินไปทั้งในชีวิตจริงและโซเชียลมีเดีย เป็นต้น
นอกจากนี้ Low Self-Esteem ยังเป็นเชื้อเพลิงชั้นดีที่สามารถส่งผลให้เกิดความเสี่ยงต่อการเป็นโรคจิตเวชต่าง ๆ ได้อีกด้วย เช่น โรคซึมเศร้า กลุ่มโรควิตกกังวล หรือกลุ่มโรคที่มีภาวะการกินที่ผิดปกติ เป็นต้น
ตัวอย่าง สิ่งที่คน Low Self-Esteem คิดและรู้สึก
ผู้คนที่มีปัญหากับ Low Self-Esteem หรือ การมองเห็นคุณค่าในตัวเองต่ำ จะมีความคิดหรือความรู้สึกที่แตกต่างกันไปในแต่ละบุคคล โดยสิ่งหลัก ๆ ที่คิดและรู้สึกคือการมีความรู้สึกที่ไม่ดีกับตัวเอง
- รู้สึกเกลียดหรือไม่ชอบตัวเอง
- คิดว่าตัวเองไม่มีอะไรดี ดีไม่พอ และเทียบกับคนอื่นไม่ได้
- คิดว่าตัวเองไม่สำคัญ หรือมองว่าตัวเองไม่สำคัญสำหรับผู้อื่น
- มีอารมณ์ด้านลบเกิดขึ้นบ่อย เช่น วิตกกังวล เครียด กลัว ไม่สบายใจ อึดอัด
- โฟกัสกับสิ่งแย่ ๆ ในชีวิตมากกว่าสิ่งดี ๆ
- ไม่กล้าตัดสินใจ
- กลัวความผิดหวัง
- รู้สึกว่าการแสดงออกถึงความต้องการของตัวเองให้คนอื่นรับฟังเป็นเรื่องยาก
- เกรงใจคนอื่นอยู่บ่อยครั้ง ปฏิเสธไม่เป็น
- กลัวสังคมหรือคนรอบข้างตัดสิน
- ไม่สามารถจัดการกับคำวิพากษ์วิจารณ์ได้
วิธีเพิ่ม Self-Esteem เพิ่มการมองเห็นคุณค่าในตัวเอง
1. ให้ความสำคัญกับข้อดีของเรา
การเป็นคน Low Self-Esteem ทำให้เรามักโฟกัสไปที่ข้อเสียหรือข้อด้อยของตัวเองมากเป็นพิเศษ จนบางครั้งการโฟกัสในจุดเหล่านี้มากเกินไปทำให้เราลืมไปเลยว่าเราก็มีข้อดีเหมือนกัน ลองมองหาข้อดีของเรา ยอมรับตัวเองที่มีข้อดีบ้าง ชมตัวเองบ้าง และหาวิธีในการทำให้มันเด่นชัดขึ้น สิ่งเหล่านี้เองจะทำให้เรามีความคิดและความรู้สึกต่อตัวเองดีขึ้น
2. ความคิด ไม่ใช่ ตัวเรา
ถึงแม้ว่าจะห้ามความคิดแย่ ๆ ที่เกิดขึ้นไม่ได้ แต่อย่างน้อยเรายังสามารถรับรู้ถึงการเกิดขึ้นของความคิดแย่ ๆ ที่เรามีต่อตัวเราเองได้ สิ่งที่เราทำได้ในฐานะเจ้าของร่างกายและเจ้าของความคิดคือปล่อยให้เสียงในหัวของเราเป็นแค่เสียง สิ่งที่เราคิดไม่ใช่สิ่งที่เราเป็นเสมอไป และความคิดของเราไม่ใช่สิ่งที่นิยามความเป็นเราอย่างแท้จริง และพยายามไม่โฟกัสกับความคิดลบ ๆ เกี่ยวกับตัวเอง
3. โอบกอดตัวเองด้วยความรัก
ฝึกฝนการยอมรับตัวเอง ต่อให้เราจะเป็นคนที่ดีหรือไม่ดีแค่ไหน สมบูรณ์แบบหรือเต็มไปด้วยข้อผิดพลาดมากมายก็ตาม สุดท้ายแล้ว คนที่ยังคงอยู่กับเราไปจนวันสุดท้ายของอายุขัยคือตัวเราเอง คนที่จะเป็นเพื่อนที่ดีที่สุดให้กับเราได้คือตัวเราเอง ขอให้โอบกอดทั้งส่วนที่ดีและไม่ดีของตัวเอง เรียนรู้และทำความเข้าใจตัวเองจากสิ่งที่ดีและไม่ดีเหล่านั้น สิ่งที่เราตกตะกอนและโอบรับได้นี่แหละ จะพาเราไปสู่เวอร์ชันที่ดีกว่าเดิม
การมองเห็นคุณค่าในตัวเอง หรือ Self-Esteem มีผลต่อการมองตัวเอง คนรอบข้าง และชีวิตในภาพรวมของเราเป็นอย่างมาก นอกจากมันจะส่งผลต่อภายในตัวตนของเราแล้ว ยังส่งผลต่อการปฏิบัติตนกับคนรอบข้าง การมี Low Self-Esteem เป็นระยะเวลานาน ๆ นอกจากจะส่งผลต่อตัวเราเองในการมองตัวเองไม่ดีแล้ว ยังทำให้ผู้อื่นเลือกปฏิบัติลแะหาประโยชน์จากตัวเราได้ด้วย ดังนั้นแล้ว การดูแลมุมมองตัวเองเป็นเรื่องสำคัญ เราควรดูแลตัวเองจากภายใน ให้เราได้มองตัวเองว่าเป็นคนที่มีคุณค่า มีจุดยืนที่หนักแน่นและมั่นคง ยึดมั่นในตัวเอง เคารพคุณค่าของตัวเองอย่างแท้จริง จะช่วยให้เราใช้ชีวิตบนโลกใบนี้ในฐานะมนุษย์คนหนึ่งได้อย่างมีความสุขมากขึ้น
อ้างอิง
APA Dictionary of Psychology. (n.d.).
MSEd, K. C. (2023, December 5). What Is Self-Esteem? Verywell Mind.
Organization, Y. D. (2022, February 7). Self-Esteem คืออะไร? The YouDee Project.
